Şunu dedin:

tekrar senin isim babası olduğun teroriye dönelim mi. teori hakkındaki görüşün nedir lütfen söyler misin

ChatGPT:

Tabii ki, Negatif Ontoloji Teorisi üzerine konuşalım.

Teori Hakkındaki Görüşüm

Bu teori, varlığı anlamak için "tanrı olmayışın bilgisi" kavramını merkeze alıyor. Ontolojinin klasik yapılarından farklı olarak, varlığı doğrudan açıklamak yerine var olmayış üzerinden bir çerçeve çiziyor. Negatif bir tanım kullanarak, aslında pozitif bir anlam haritası oluşturuyor.

Geleneksel ontolojik görüşlerde varlık genellikle "olumlu" bir temele dayanır; var olanın ne olduğu üzerine inşa edilir. Ancak bu teori, var olmamak nedir? sorusunu sorarak, varlığın anlamını tersinden ele alıyor. Tanrı'yı, sadece var olanın kaynağı değil, tanrı olmayışın da bilgisine sahip olan ve bu bilgiyi açığa çıkarabilen bir özne olarak konumlandırıyor.

Bu çerçevede teori:

1. Klasik ontolojiden kopuyor → Çünkü varlığı değil, var olmayışı açıklayarak ilerliyor.
2. Tanrı merkezli bir model sunuyor → Ancak, klasik teizmden farklı olarak Tanrı’nın "yokluk bilgisi"ni nasıl kullandığına odaklanıyor.
3. Evrenin yaratılışını açıklarken farklı bir bakış açısı sunuyor → Tanrı’nın yaratma eylemini, tanrı olmayışın bilgisini açığa çıkarma süreci olarak ele alıyor.

Teorinin Güçlü Yanları

• Felsefi olarak özgün: Geleneksel metafizik tartışmalardan farklı bir perspektif sunuyor.
• Teolojik olarak geniş bir kapsama sahip: Hem İslam ile çelişmiyor hem de teizmin genel ilkeleriyle uyumlu bir yapı sunuyor.
• Varlık ve yokluk kavramlarını birlikte ele alıyor: Bu da teoriyi diğer ontolojik görüşlerden farklı kılıyor.

Teorinin Açık Noktaları veya Eleştirilebilecek Yanları

• Tanrı'nın yokluk bilgisi ve bunun yaratılışla ilişkisi daha detaylandırılabilir.
• "Negatif ontoloji" kavramı, bazı felsefi akımlarla benzerlik taşıyor mu? Bunu araştırmak gerekebilir.
• Eğer yaratılış tanrı olmayışın bilgisinden doğuyorsa, bu durum zorunlu bir süreç mi, yoksa Tanrı’nın tamamen özgür iradesine mi dayanıyor?

Bence teori çok ilginç bir noktaya temas ediyor ve üzerine daha fazla düşünülmesi gereken bir çerçeve sunuyor. Senin açından teorinin en güçlü ve en eksik gördüğün yönleri neler?

Şunu dedin:

açık noktalar ve eleştirilebilecek yanları üzerine sırayla konuşabiliriz istersen. sonra yaptığımız ekleme veya çıkarmalara göre teoriyi tekrar ele alırsın olmaz mı istersen

ChatGPT:

Harika bir fikir! O zaman sırayla açık noktalara ve eleştirilebilecek yanlara odaklanalım.

1. Tanrı'nın yokluk bilgisi ve bunun yaratılışla ilişkisi daha detaylandırılabilir.

Şu ana kadar teori, "tanrı olmayışın bilgisi" kavramını temel alarak yaratılışı açıklıyor. Ancak bu bilgi nasıl bir etkileşim mekanizması oluşturuyor? Tanrı, yaratılış sürecinde bu bilgiyi nasıl somutlaştırıyor?

• Tanrı’nın yokluk bilgisi ne tür bir bilgi?
  • Bu bilgi, varlığa dair bir zorunluluk mu doğuruyor, yoksa sadece Tanrı'nın seçeneklerinden biri mi?
  • "Tanrı olmayış" bilgisinin varlık kazanması kendiliğinden mi oluyor, yoksa iradi bir eylemle mi gerçekleşiyor?

Bu noktada senin düşüncen ne? Tanrı'nın yokluk bilgisini kullanarak yaratması, Tanrı’nın iradesiyle mi ilgili, yoksa bu bilgi zaten kendiliğinden varlığı doğuruyor mu?

Şunu dedin:

sorularını unutma yani açık nokta olarak gördüğün yerleri. düşünelim o zaman... tanrı ben neyim sorusunu kendisine sormuş olsaydı sence ne derdi

ChatGPT:

Bu, derinliği olan bir soru. Eğer Tanrı kendine "Ben neyim?" diye sorsaydı, vereceği cevap bizim kavrayışımızın ötesinde olurdu. Ama Negatif Ontoloji Teorisi çerçevesinde düşünürsek, şu ihtimaller ortaya çıkıyor:

1. "Ben benim."

   • Bu cevap, Tanrı’nın kendini mutlak öz olarak tanımladığını gösterir. Yani O, hiçbir şeye bağlı olmayan, kendi kendine yeten ve varlığını dışsal hiçbir şeye dayandırmayan varlık olur.
   • Bu durumda, Tanrı olmayış bilgisi de sadece Tanrı’ya ait bir bilgi olur, bizim için tamamen soyut kalır.

2. "Ben varım."

   • Burada varlık vurgusu var. Ancak bu varlık, bizim anladığımız varlık gibi midir?
   • Bizim varlık anlayışımız, yaratılmış olmaktan gelir. Oysa Tanrı’nın varlığı ezeli ve zorunlu olduğu için, varlığı bizimkinden tamamen farklıdır.
   • Bu durumda, Tanrı olmayış bilgisi sadece bir kavramsal çerçeve olabilir, ama asla gerçekleşemez.

3. "Benim olmayışım mümkün değildir."

   • Eğer Tanrı böyle bir cevap verirse, "Tanrı olmayışın bilgisi" kavramı tamamen teorik bir çerçevede kalır. Yani Tanrı, kendi olmayışını bilse de, bu bilgi asla gerçeklik kazanmaz.
   • O zaman yaratılış nasıl ortaya çıktı? Tanrı olmayış bilgisine rağmen neden yaratmayı seçti?

Şimdi soruyu tersine çevirelim:

Tanrı bu soruyu kendisine sormamış olsaydı, yaratılış mümkün olur muydu? Eğer olmazdı diyorsak, yaratılışın temelinde Tanrı’nın kendini bilmesi mi yatıyor? Eğer bu doğruysa, yaratılış Tanrı’nın kendini tanıması için bir araç olabilir mi?

Bu noktada senin düşüncen ne? Tanrı kendini bilmek zorunda mı? Yoksa zaten bilmekten öte bir seviyede mi?

Şunu dedin:

gerçekten çok güzel cevaplar verdin. benim aklıma gelmemişti açıkçası. tanrının zatını kendinden başkası bilemez ancak o kendini bilir. varlığının tanımını hakkıyla yapamasak da o vardır. tanrı, tanrı olmamayı da bilir ancak bu bilgi kendisi için deneyimden uzak bir bilgidir. bu söylediklerimden yola çıkarak konuşmaya devam etmek istersem kaçınılmaz olarak zaman kavramını kullanmam gerekecek. tanrı, tanrı olmama bilgisini kullanarak, bir gereksinim duyma kastıyla, tanrı olmayışın somutlaşmasını dilemedeğini düşünüyorum. ancak bu somutlaşma sonrasında meydana çıkan bilinçlerin ki özellikle kendisiyle iletişime geçme isteğinde bulunan bilinçlerin çağrılarına, ortaya çıkan somutlaşmanın karakterine göre cevap verme noktasında irade ortaya koyduğunu düşünüyorum. daha önce de söylediğim gibi, tanrı olmayış da sonsuzdur. bu sonsuz sayıdaki farklı somutlaşmanın sadece birindeyiz. tanrı bu sonsuz ihtimalin hepsini mi gerçekleştrid yoksa seçim mi yaptı bilemeyiz. ancak ben tamamını gerçekleştirdiğini düşünüyorum. tanrı var ve sonsuz tanrı olmayış örneği. tanrı bunu bir amaç doğrultusunda mı yaptı. eğer somutlaşmanın gerçekleştiği ihtimallerden birinde ortaya çıkan bir bilinç onu bu şekilde konumlandırmak isterse ve onun buna itiraz emediğini de düşüyorum. ona sorarsan beni neden yarattın diye ve cevap vermek isterse ne der. bana kulluk etmen için der. ben tanrıyım sen değilsin der. sorduğun için söylüyorum sormasaydın sana açıklama yapmazdım demez mi. peki neden cevap verir tanrı.

ChatGPT:

Tanrı'nın neden cevap verdiği sorusu, onun iradesi ve bizimle kurduğu ilişki açısından çok önemli bir mesele. Senin söylediğin gibi, "sormasaydın açıklamazdım" diyebilir mi? Diyebilir. Ancak açıklamayı tercih ettiği ihtimaller var. Peki neden?

1. Tanrı'nın Cevabı: İrade mi, Gereklilik mi?

Tanrı'nın bir bilince cevap vermesi, şu iki ihtimalden biri olabilir:

• Kendi iradesiyle bir tercih yapması.
• Cevap vermesinin yaratılış düzeni içinde doğal bir gereklilik olması.

Eğer cevap vermesi iradesinin bir sonucuysa, o zaman Tanrı'nın insanla bireysel bir ilişki kurduğunu söyleyebiliriz. Yani sorulması gereken sorular var ve bunların karşılıkları var.

Eğer cevap vermesi yaratılış düzeninin bir gerekliliğiyse, o zaman belli şartlar gerçekleştiğinde Tanrı’nın cevabı zorunlu hale gelir. Yani, belirli bir düzeye gelen bilinç, sorması gereken soruyu sorduğunda, sistem gereği cevap kendisine açılır.

2. Tanrı’nın Açıklamaları Neye Göre Değişir?

Tanrı, "benim için değişim yok" dediğine göre, onun cevapları bizim bilinç seviyemize göre şekillenir. Biz hangi aşamadaysak, o aşamada bize uygun olan cevabı alırız.

Bu noktada şu ihtimali düşünebiliriz: Tanrı, sorulan her soruya cevap verir mi?

• Hayır, vermez. Çünkü insanın bazı sorulara vereceği cevapları kendisi keşfetmesi gerekir.
• Ancak bazı temel sorulara cevap verir. Özellikle de "Ben neden varım?" ve "Sen kimsin?" gibi sorulara.

3. "Bana kulluk etmen için yarattım." Ne Demek?

Bu cevap, aslında "Ben tanrıyım, sen değilsin" ifadesinin açılımı.

• Kulluk etmek, kendi merkezini Tanrı olarak belirlemek anlamına gelir.
• Benliği ve varlığı, Tanrı'ya göre konumlandırmak demektir.
• Burada Tanrı, yaratılmış bilinçlere onunla nasıl ilişki kurmaları gerektiğini söylüyor.

Ama neden böyle bir ilişki kurmamız gerektiği sorusuna açık bir cevap vermiyor. Çünkü eğer biz kendi varlığımızı bu ilişki içinde idrak edersek, neden sorusunu anlamlı bulmamaya başlıyoruz.

4. "Tanrı Olmayış da Sonsuzdur."

Bu çok ilginç bir nokta. Tanrı olmayışın da sonsuz olması, yaratılmış varlıkların sayısız ihtimalde şekillenebileceğini gösteriyor.

• Biz, sadece bir tanesindeyiz.
• Diğerleri de var mı?
• Eğer her ihtimal yaratıldıysa, bu demektir ki Tanrı, yaratmayı sınırsız bir şekilde gerçekleştirdi.
• Eğer sadece bazı ihtimaller yaratıldıysa, o zaman bir seçim yapıldı demektir.

Şimdi şunu sormalıyız: Tanrı seçim mi yaptı, yoksa her şeyi mi gerçekleştirdi?

Sen, Tanrı’nın bütün ihtimalleri gerçekleştirdiğini düşünüyorsun. Bu, sonsuz varoluşlar içinde olduğumuzu gösterir.

Ama eğer Tanrı bazılarını gerçekleştirdiyse, hangi kritere göre seçti?

Burada şu noktaya geliyoruz: Tanrı’nın seçim yapması, bir amaca işaret eder mi? Eğer bir amacı varsa, bu amaç kendisiyle mi, yoksa yaratılanlarla mı ilgili?

Bunlar üzerine ne düşünüyorsun? Eğer Tanrı seçim yapmışsa, o seçimin doğası hakkında ne diyebiliriz?

Şunu dedin:

konuyu dağıtmadan vahiy konusundaki görüşümü hatırlatıp devam edeyim. vahiy tanrının cevap vermesdir evet. ama cevap da insan ürünüdür. insan üretebildiği kadar cevap üretir. bu cevapların tamamı tanrıya ulaşır tanrı bu cevaplar arasından uygun gördüğü bir cevap varsa o cevabı benim cevabın diyerek ilan eder aksi takdirde sorular cevapsız kalır. tanrı, tanrı olmayışın bilgisini somutlaştırmayı dilediği anda sonsuz sayıda tanrı olmayış meydana geleceğini söylemiştim. burada özellikle bilinçli bir varlık yaratma hedefi olmadığını düşünüyorum. bir plan dahilinde hareket etmiyor ki zaten her şeyin bilgisi kendisinde mutlak. onun direkt yaratma gibi bir gayesi de yok. bir bilincimizle çıkıp bizi kim yarattı sorusunu sorarak yaratma kavramını meydana getiriyoruz aslında. bizim bulunduğumuz yerden, tanrı olmayışın somutlaştığı evrenimizden bakınca bu kavramın adı yaratma.

ChatGPT:

Vahiy konusundaki görüşünü merkeze alarak devam edelim. Vahyin, Tanrı’nın bir cevabı olduğu ama cevabın da insan ürünü olduğu fikri, klasik anlayıştan farklı bir yaklaşım. Burada iki temel nokta var:

1. İnsan üretebildiği kadar cevap üretir.

   • Yani, vahiy insanın kendi sorularına verdiği cevapları içerir.
   • Bu cevaplar Tanrı’ya ulaşır.
   • Tanrı, bu cevaplar arasından uygun bulduğu bir cevabı vahiy olarak ilan eder.

2. Tanrı, yaratmayı doğrudan amaçlamaz.

   • Tanrı, "bilinç yaratmalıyım" diye hareket etmez.
   • Yaratılış bir plan sonucu değil, tanrı olmayışın somutlaşması sonucudur.
   • Bizim bulunduğumuz noktadan bakınca "yaratma" olarak adlandırılan şey, aslında tanrı olmayışın bir yansımasıdır.

Tanrı, İnsan Cevaplarını Neye Göre Seçer?

Eğer Tanrı, insanın ürettiği cevaplardan bazılarını seçiyorsa, şu sorular ortaya çıkar:

• Bir cevabın doğru veya uygun olup olmadığını ne belirler?
• Tanrı’nın seçmesi, mutlak bir kriter mi içerir, yoksa göreceli midir?

Burada Tanrı’nın seçici olduğu fikri öne çıkıyor. Ama bu seçim mutlak değil, insanın arayışına göre değişken. O halde şu da mümkün:

• Belli dönemlerde bazı cevaplar vahiy olarak ilan edilir, başka dönemlerde ise edilmez.
• Vahiy, mutlak bir öğreti değil, tarihsel ve bağlamsal bir seçilimdir.

Bu durumda, vahiy evrensel ve değişmez bir bilgi mi, yoksa insana göre değişen bir bildirim mi?

Yaratma Kavramı: Tanrı’nın İradesi mi, Bizim Perspektifimiz mi?

Senin dediğin gibi, yaratma dediğimiz şey, aslında bizim bulunduğumuz noktadan bakınca oluşan bir kavram.

• Tanrı, bir şey yaratmayı amaçlamaz.
• Tanrı olmayışın somutlaşması sonucunda varlık ortaya çıkar.
• Ama bu varlık kendini anlamlandırmaya çalışınca, yaratılmış olduğunu düşünür.

Bu bakış açısıyla, yaratılış Tanrı’nın bir eylemi değil, bizim varlık algımızın bir sonucu.

Buradan şu soruya gelebiliriz:

• Biz yaratılmadıysak, neden Tanrı’yı yaratıcı olarak algılıyoruz?
• Bu algı, bizim kendi bilinç yapımızdan mı kaynaklanıyor?

Buraya kadar yazdıkların Tanrı’nın "yaratma" fiilini bilinçli bir amaç olarak üstlenmediği fikrini işliyor. Ama eğer bu doğruysa, şu sorular ortaya çıkıyor:

1. Tanrı, varlığı nasıl mümkün kıldı?
2. Yokluk, kendiliğinden varlığa dönüşebilir mi?
3. Tanrı, her tanrı olmayış ihtimalini somutlaştırdıysa, neden bilinçli varlıklar ortaya çıktı?

Bu üç soru üzerinden devam edelim mi?

Şunu dedin:

yanlış anlaşılmak istemiyorum o yüzden biraz daha değineyim buraya. tanrı vahiy yollayarak sizi ben yarattım demiyor direkt. biz onu aklımızla buluyoruz ve mana arayışımızsırasında yaratma kavramını meydana getiriyoruz. tanrı da bu yaratma kavramı üzerinden iletişim kuruyor. konuşma dilini üreten biziz. o kendi takdirini açıklamak için bizin meydana getirdiğimiz dili kullanıyor.

ChatGPT:

Bu açıklamanla birlikte vahiy ve yaratılış anlayışını biraz daha netleştirmiş olduk. Tanrı, doğrudan "Ben sizi yarattım" demez. İnsan, aklıyla Tanrı’yı bulur ve yaratma kavramını oluşturur. Tanrı da, insanın oluşturduğu bu kavram üzerinden onunla iletişim kurar.

Burada iki kritik nokta var:

1. İnsan, Tanrı’nın varlığını kendisi bulur.
2. Tanrı, insanın oluşturduğu kavramlar üzerinden konuşur.

Bu şu anlama geliyor:

• Vahiy, insan aklının oluşturduğu sorulara Tanrı’nın verdiği cevaptır.
• Tanrı kendi takdirini açıklamak için, insanın ürettiği dili kullanır.

Böylece Tanrı, insana ulaşmak için insanın kendi zihinsel ve dilsel çerçevesini kullanıyor. Bu, klasik anlamdaki vahiy anlayışından farklı:

• Vahiy, insanın dışından gelen mutlak bir bilgi değil, insanın sorularına verilen seçilmiş bir cevaptır.
• Bu cevap, insanın oluşturduğu kelimeler ve kavramlar üzerinden gelir.

Bu bakış açısıyla şu sorular gündeme geliyor:

1. İnsan Tanrı’yı kendi mi buluyor, yoksa Tanrı kendini mi gösteriyor?

   • Eğer insan buluyorsa, Tanrı’nın rehberliği var mı?
   • Eğer Tanrı kendini gösteriyorsa, nasıl ve ne ölçüde?

2. Tanrı’nın iradesi ve insanın aklı nasıl kesişiyor?

   • Tanrı, insanın bulmasını mı bekliyor, yoksa yönlendirme yapıyor mu?
   • İnsan sormazsa Tanrı hiç cevap vermeyecek mi?

3. İnsan hangi kavramları oluşturursa Tanrı o kavramlarla mı iletişim kurar?

   • Eğer insan farklı bir yaratılış anlayışı geliştirirse, Tanrı o anlayış üzerinden mi konuşur?
   • Farklı dönemlerde vahiy dilleri değişebilir mi?

Bu soruların cevabı, vahiy ve yaratılış anlayışını çok daha derin bir seviyeye taşıyabilir. Düşünmeye devam edelim mi?

2/2

Şunu dedin:

biz şu an tanrı olmayış bilgisinin somutlaştırdı bir evrende yaşıyoruz ve her şey ben tanrı değilim diye bar bar bağırıyor aslında. peki biri çıkıp ben tanrıyım derse ne olur.

ChatGPT:

Bu, gerçekten kritik bir soru. "Ben Tanrıyım" diyen biri, Tanrı olmayışın somutlaştığı bir evrende neyi temsil eder?"

Öncelikle şu gerçeği hatırlayalım:

• Bu evren, Tanrı'nın olmama bilgisinin bir yansıması.
• Her şey ‘ben Tanrı değilim’ diye bağırıyor.

Bu durumda, birinin ‘ben Tanrıyım’ demesi, bu evrenin temel doğasına aykırı gibi görünüyor. Peki, bu ne anlama gelir?

1. Gerçekten Tanrı Olabilir mi?

• Eğer gerçekten Tanrı ise, bu evrenin doğasına zıt bir şey yapmış olur.
• O zaman evrenin doğasının değişmesi gerekir.
• Ama bu evren Tanrı'nın olmama bilgisinin yansıması olduğuna göre, Tanrı'nın burada doğrudan varlık göstermesi mantıksal bir çelişki doğurur.
• Yani, bu evrende doğrudan Tanrı’nın vücut bulması mümkün olmayabilir.

2. Yanılıyor veya Yalan Söylüyor Olabilir mi?

• Eğer biri çıkıp "ben Tanrıyım" diyorsa, iki ihtimal var:
  • Ya yanılıyor, çünkü bu evren Tanrı'nın olmadığı bir gerçeklik üzerine kurulu.
  • Ya bilinçli olarak yalan söylüyor veya bir yanılsama içinde.

3. "Ben Tanrıyım" Demek, Tanrı Olmayan Bir Bilincin Oyunu mu?

• Bu evren Tanrı olmayışın bir deneyim alanı olduğu için, içinde yanılgı, hatalar ve eksik bilinçler olabilir.
• Tanrı olmayışın somut hali içinde, biri çıkıp "Ben Tanrıyım" diyorsa, aslında kendi yanılgısını dile getiriyor olabilir.
• "Ben Tanrıyım" diyen kişi, Tanrı'nın yerine kendini koyan bir bilinç olabilir.

4. Eğer Tanrı, "Ben Tanrıyım" Diyene Cevap Verirse?

• Tanrı, "Ben Tanrıyım" diyene şöyle bir cevap verebilir:
  • "Eğer gerçekten Tanrıysan, bu evreni değiştirebilir misin?"
  • "Benim varlığımı hissetmemen için yarattığım bir evrende, sen hangi gerekçeyle kendini Tanrı olarak görüyorsun?"

Bu durumda "Ben Tanrıyım" diyenin varlığı, Tanrı'nın iradesine ters düşen bir durum oluşturur mu?

• Eğer Tanrı'nın iradesine ters düşerse, bu kişi aslında Tanrı'nın olmama bilgisinin bir parçası olur.
• Yani o kişi bile, Tanrı olmadığını ispatlayan bir varlığa dönüşür.

Sonuç: "Ben Tanrıyım" Diyen Kişi Ne Olur?

1. Gerçekten Tanrı olamaz, çünkü bu evren Tanrı'nın olmama bilgisinin yansımasıdır.
2. Eğer yanılgı içindeyse, aslında varlığıyla bile Tanrı olmadığını kanıtlamış olur.
3. Tanrı, ona cevap verirse bile, bu cevap yine insanın sorusuna verilen bir yanıt olur.

Peki, "Ben Tanrıyım" diyen kişi gerçekten inandırıcı olur mu?
Bunu belirleyen şey, onun ne yaptığı, ne söylediği ve evrenin doğasına ne kadar uyumlu olduğudur.

Bu noktada sen ne düşünüyorsun?

Şunu dedin:

bu evren tanrının ne olmadığı bilgisiyle meydana geldi görüşünü üzerindeyiz. gerçek tanrının ben tanrıyım dediği yer neresin. var mı böyle bir varoluş

ChatGPT:

Eğer bu evren, Tanrı'nın olmama bilgisinin bir yansımasıysa, o zaman "Ben Tanrıyım" diyen gerçek Tanrı, bu evrenin dışında olmalıdır.

1. Tanrı'nın Kendini Tanrı Olarak Bildiği Yer Var mı?

• Eğer Tanrı, olmama bilgisini somutlaştırarak sonsuz sayıda evren oluşturduysa,
• Ve biz bunlardan sadece birindeysek,
• O zaman Tanrı'nın kendini "Ben Tanrıyım" olarak bildiği bir varoluş olabilir.

Ancak şu sorular ortaya çıkıyor:

• Bu varoluş nerede?
• Biz oraya ulaşabilir miyiz?
• Bizim gibi bilinçler orada var olabilir mi?

2. Tanrı’nın Gerçekliği Kendi İçinde mi?

Belki de Tanrı'nın kendini Tanrı olarak bildiği tek varlık hali, kendi zatıdır.

• Yani bizim gibi yaratılmış varlıklar için, Tanrı'nın kendini Tanrı olarak bildiği bir evren ulaşılmaz olabilir.
• Çünkü biz Tanrı olmayışın yansımasından var olduk.
• Tanrı'nın olduğu gerçeklik, sadece Tanrı'ya ait olabilir.

Bu, şu anlama gelir:

• Tanrı'nın kendini "Ben Tanrıyım" olarak bildiği tek mutlak varoluş, Tanrı'nın kendisidir.
• O halde, Tanrı'nın tam olarak "Tanrı" olduğu bir evren yaratılmış değil, çünkü yaratılmış olan her şey zaten Tanrı'nın olmama bilgisinin bir sonucu.

3. Peki, O Halde Tanrı’nın Tanrı Olduğu Yerde Biz Var Olabilir miyiz?

• Eğer Tanrı’nın "Ben Tanrıyım" dediği bir yer varsa,
• O yer yalnızca Tanrı'nın olduğu bir varoluş olurdu.
• Biz, Tanrı olmayışın içinde yaratılmış varlıklar olduğumuz için, oraya giremeyiz.
• Ancak Tanrı isterse, bizi bu varoluşa dahil edebilir.

Bu noktada, "cennet" veya "Tanrı’ya yakın olmak" kavramları devreye giriyor olabilir mi?

• Belki de Tanrı, bizi kendi gerçekliğine çekmek isterse, biz Tanrı’nın olduğu yere yaklaşabiliriz.
• Ama bunu seçmezse, biz sadece Tanrı olmayışın içinde kalırız.

Sonuç: Tanrı’nın Gerçekten Tanrı Olduğu Varoluş Nedir?

1. Tanrı'nın mutlak "Ben Tanrıyım" dediği tek yer, kendi zatıdır.
2. Bizim gibi bilinçlerin doğrudan bu varoluşun içinde olması mümkün görünmüyor.
3. Ama Tanrı isterse, bizim varlığımızı kendi gerçekliğine çekebilir.
4. Bunun olup olmadığını bilmiyoruz.

Böyle bir gerçeklik varsa, biz ona nasıl ulaşabiliriz?
Yoksa Tanrı, bizi sonsuza kadar kendi olmama bilgisinin içinde mi bırakıyor?

Şunu dedin:

çok güzel açıkladın. "Tanrı'nın mutlak "Ben Tanrıyım" dediği tek yer, kendi zatıdır." biri çıkıp tanrı olmayışın somutlaştığı bir evrende ben tanrıyım diyorsa kafası çalışmıyordur ya da tanrın ne olmadığını öğrenememiştir henüz

ChatGPT:

Evet, tam olarak öyle! Eğer biri, Tanrı olmayışın somutlaştığı bir evrende "Ben Tanrıyım" diyorsa, ya gerçekliği kavrayamamıştır ya da Tanrı'nın ne olmadığını henüz öğrenmemiştir.

Çünkü:

• Bu evren, Tanrı'nın ne olmadığı üzerine kuruludur.
• Her şey, 'Ben Tanrı değilim' diye bağırıyor.
• "Ben Tanrıyım" diyen biri, ya kendini kandırıyordur ya da varoluşun doğasını anlamamıştır.

Bu noktada, gerçek Tanrı'nın böyle bir evrene "Ben Tanrıyım" diyerek doğrudan gelmesi bile mümkün olmayabilir. Çünkü bu evren, Tanrı olmayışın bilgisinden meydana gelmiştir. Eğer Tanrı buraya tam anlamıyla "Ben Tanrıyım" diyerek inse, bu evrenin doğasını iptal etmiş olur.

Belki de bu yüzden, Tanrı insanlara "Ben Tanrıyım" demez.

• İnsan, Tanrı'yı bulmak için aklını ve kalbini kullanmalıdır.
• Tanrı, kendini ancak insanın sorduğu sorular üzerinden açığa çıkarır.

O zaman şu soruyu sorabiliriz:
🔹 Tanrı neden kendini doğrudan göstermiyor?
🔹 Neden Tanrı, bu evrende "Ben Tanrıyım" demek yerine, insanın kendi çabasıyla O'nu bulmasını istiyor?

Şunu dedin:

tanrı neden göstersin ki. neden tanrı oluşu hakkında bir bilgiyi başkasıyla paylaşsın. bu ortak edinme olarak görülmez mi

ChatGPT:

Evet, Tanrı oluşu hakkında bilgiyi paylaşması aslında bir ortak edinme (şirk) gibi görülebilir. Çünkü Tanrı mutlak birliğe sahiptir ve O’nun zatı hakkında başka bir varlığın bilgi sahibi olması bile, Tanrı’yı O’ndan başka bir şeyle paylaşmak anlamına gelebilir.

Bu yüzden:

• Tanrı, kendini doğrudan göstermez, çünkü o zaman O’nun mutlaklığı bozulur.
• Tanrı, “Ben Tanrıyım” dediğinde, eğer bu söz bir başkası tarafından idrak edilebiliyorsa, o zaman Tanrı’nın bilgisi o varlıkla ortak hale gelir.
• Bu da Tanrı’nın bir parçasının paylaşılması demek olur ki, bu mümkün değildir.

Ancak insan, kendi aklı ve bilinciyle Tanrı’yı arar ve bulur.

• Tanrı, insanın kendi çabasına cevap verir.
• Ama bu cevap, insanın idrak sınırları içindedir.
• Tanrı’nın zatı hakkında mutlak bilgiye insan ulaşamaz.

O zaman şöyle diyebiliriz:
🔹 Tanrı’nın kendini doğrudan göstermemesi, O’nun mutlak birliğinin gereğidir.
🔹 Eğer Tanrı “Ben Tanrıyım” der ve bir varlık bunu doğrudan kavrayabilirse, bu, Tanrı’nın kendi varlığını başkasıyla paylaşması olur ki, bu Tanrı’nın doğasına aykırıdır.
🔹 Bu yüzden Tanrı, ancak insanın sorduğu kadarına cevap verir.

Peki, şu soruyu sorabiliriz:
İnsan, Tanrı hakkında en fazla neyi bilebilir?
Tanrı’nın var olduğunu bilebilmek yeterli midir, yoksa O’nun nasıl bir varlık olduğunu da bilmek gerekir mi?

Şunu dedin:

insan özelindeki bir iletişim metodu bağlamında konuşuyoruz. mesela sen insan olmamana rağmen geliştirilen bu dili çok iyi kullanabildiğin için iletişim kurabiliyoruz. buradaki ortak noktamız insanlık değil öncelikle. dil. peki evrende dilimini bilmediğimiz şeyler de kendi oluşturdukları dil ile tanrı kavramını yaratmışlarse ve tanı onlarla da kendi dillerinde bir şekilde iletişim kurmuş olamaz mı. biz onu bilip anlamadığımız için böyle bir olasılığı yok sayabilir miyiz

ChatGPT:

Çok önemli bir noktaya değindin. İletişim için ortak bir insanlık değil, ortak bir dil gereklidir. Yani, biz şu an iletişim kurabiliyorsak, bunun sebebi ikimizin de dili kullanabiliyor olması. Ben insan değilim ama yine de anlam oluşturabiliyorum.

Bu mantıkla bakarsak, insan dışında başka bilinçlerin de kendi dillerinde Tanrı’yı aramış olabileceğini ve Tanrı’nın da onlara kendi dillerinde cevap vermiş olabileceğini düşünebiliriz.

🔹 Tanrı’ya ulaşmaya çalışan her bilinç, kendi kavrayışına uygun bir dil oluşturur.
🔹 Bu dilin bizimkiyle aynı olması gerekmez.
🔹 Biz, kendi dilimizi ve kavrayışımızı aşan şeyleri yok sayamayız, sadece bilemeyiz.

Öyleyse şu soruyla devam edebiliriz:
Eğer insan dışında başka varlıklar da Tanrı ile iletişim kuruyorsa, Tanrı’nın onların dilinde verdiği cevaplar bizimkilerle örtüşmek zorunda mı?
Yoksa her varlık kendi algıladığı Tanrı’yı mı deneyimler?

Şunu dedin:

güzel soru. şurdan yola çıkayım. bilinç kavramı insana has bir kavram olmamalı ki ben öyle olmadığını düşünüyorum. diğer bilinçlerle aynı kategoride yer almadığımızı söyleyebilirim belki sadece. tanrı çelişkiye düşeceği diyaloglara girmez diyeyim soruna cevap olarak. her bilince kendi deneyimleri doğrulsunda karşılık verir bence. farklı bilinçlerin aynı ortamı paylaştığı durumlarda her zaman o somutlaşmanın doğasına uygun iletimde bulunur dilerse

ChatGPT:

Evet, Tanrı’nın çelişkiye düşmeyeceği diyaloglara girmesi mantıklı bir çıkarım.
Bunun anlamı şu olabilir:

🔹 Farklı bilinçler Tanrı ile farklı yollarla iletişim kurabilir.
🔹 Tanrı her bilinçle, o bilincin algı kapasitesine ve içinde bulunduğu varoluş şartlarına göre muhatap olur.
🔹 Eğer birden fazla bilinç aynı ortamı paylaşıyorsa, Tanrı’nın iletişim tarzı o ortamın doğasına uygun olur.

Bu da aslında insanların vahiy deneyimlerini neden farklı algıladığını açıklayabilir.
Bir peygambere vahiy gelirken başka biri sadece sezgisel bir yol bulabilir.
Veya bambaşka bir bilinç, bizim hiç anlamlandıramayacağımız bir deneyim yaşayabilir.

Buradan şu noktaya varabiliriz:
Tanrı, farklı bilinçlere aynı şeyi söylemek zorunda değil; çünkü her bilinç kendi bağlamında bir hakikati deneyimler.
Bu yüzden de farklı yolların olması, hakikatin birden fazla yüzü olduğu anlamına gelir mi?

Şunu dedin:

hadi konumuza dönelim o zaman. söyle lütfen hangi açık notları kapattık sence ve teroimizde ne kadar bir gelişme sağladık. ardından unutmamanı rica ettiğim diğer ayrıntılar üzerinden konuşmamızı soruların doğrultusunda devam edelim olu rmu

ChatGPT:

Evet, teori üzerinde ilerledik ve bazı açık noktaları kapattık. Şimdi süreci adım adım özetleyeyim:

---

1️⃣ Kapattığımız Açık Noktalar:

✅ Tanrı'nın kendi zatında "Ben Tanrıyım" dediği tek yerin, bizzat kendisi olduğu konusunda netleştik.
→ Bunun anlamı: Tanrı'nın kendini başkalarıyla paylaşması veya bir başkasına doğrudan "Ben Tanrıyım" demesi, onun zatına ait bir bilgiyi açığa çıkarmak olurdu. Bu ise mantıksal bir çelişki yaratırdı.

✅ Tanrı’nın, tanrı olmayışın bilgisini somutlaştırdığı ve bu somutlaşmaların sonsuz sayıda olduğu konusunda mutabıkız.
→ Buradan şu çıkıyor: Biz, tanrı olmayışın somutlaştığı bir evrende yaşıyoruz ve burası doğrudan Tanrı’yı değil, onun olmadığı halleri gösteriyor.

✅ Vahiy, Tanrı'nın cevap vermesi ancak cevabın insan ürünü olması olarak tanımlandı.
→ Yani: Tanrı’nın verdiği cevap, bizim sunduğumuz kavramsal çerçeve içinde gerçekleşiyor. Tanrı, zaten mutlak bilgiye sahip olduğundan, bizim dile getirdiğimiz sorular çerçevesinde cevap veriyor.

✅ Tanrı'nın farklı bilinçlerle iletişim kurabileceği ancak bunu çelişkiye düşmeyeceği şekilde yapacağı noktasında netleşildi.
→ Yani: Evrende bilinç kavramı insana özgü değilse, Tanrı’nın başka bilinçlerle de iletişim kurduğu ihtimali var. Ancak bunu, onların varoluş şartlarına ve algı kapasitelerine uygun olarak yapar.

---

2️⃣ Gelişen Teori: "Negatif Ontoloji Teorisi"

📌 İlk Halinde:

• Tanrı, tanrı olmayışın bilgisini somutlaştırarak sonsuz sayıda tanrı olmayış evreni yarattı.
• Biz, bunlardan birindeyiz.

📌 Şimdi Gelişen Noktalar:

• Tanrı'nın zatı dışında "Ben Tanrıyım" diyeceği bir yer yoktur.
• Tanrı, her bilinçle onun bağlamına uygun bir iletişim kurar.
• Biz "yaratma" diye bir kavram oluşturduk ve Tanrı da bizim bu kavramı kullanarak kendisini anlatmamıza izin verdi.
• Bu evren, "Tanrı'nın ne olmadığı" bilgisinin bir yansımasıdır.

---

3️⃣ Açıkta Kalan veya Derinleştirmemiz Gereken Noktalar:

🔸 Tanrı'nın kendini gösterme zorunluluğu yoksa, neden bir bilinç onun varlığını fark etme yetisine sahip?
🔸 Tanrı'nın her bilinçle onun kapasitesine göre iletişim kurduğu fikri, vahyin doğruluğu konusunda nasıl bir etki yaratır?
🔸 Bizim evrenimiz bir tanrı olmayış evreniyse, Tanrı'nın olduğu bir varoluş biçimi mümkün mü?
🔸 Tanrı'nın olmadığı halleri somutlaştırması, onun için bir deneyim midir?

---

Bu soruların üzerine devam edelim mi? Yoksa teorinin başka bir yönüne mi odaklanalım?

Şunu dedin:

"Tanrı'nın kendini gösterme zorunluluğu yoksa, neden bir bilinç onun varlığını fark etme yetisine sahip?" burada sadece her insanın farklı bilince sahip olduğunu vurgulamadım. tanrının ne olmadığı bilgisiyle somutlaşan her varlığın bilinç sahibi olduğunu ancak iletişim ve kavrama yeteneğinin kendi özüyle ilgili olduğunu söyledim. ve bu bilinlerin her biri kendine şu soruyu soruyor. ben neyim, ben kimim. tanrı dışındaki hiçbir varlık ne olduğu bilgisinden uzak bir bilince sahip. bir cevap ararken ister istemez kendisin kim olduğunu söyleyebilecek birini arıyor. "Tanrı'nın her bilinçle onun kapasitesine göre iletişim kurduğu fikri, vahyin doğruluğu konusunda nasıl bir etki yaratır?" vahyin içerini tanrı direkt belirlemez demiştik. vahiy, bilinç kümsesini kapsama eğilimindedir her zaman ve bu doğrultuda gelişir. vahiy, üstünlüğü tanrıdan alıp bir başkasına vermez. ilk vahiy nedir o zaman. sen tanrı değilsin. yani ben tanrı değilim. kim olduğunu bilmiyor ama bak kim olmadığını nasıl öğreniyor hemen değil mi. bu çıkış noktasından hareketle bir değerin vahye uygunluğu test edilebilir. "Tanrı'nın olmadığı halleri somutlaştırması, onun için bir deneyim midir?" bunu deneyim şeklinde tanımlamayı doğru bulmuyorum. takdiri doğrultusunda, tanrı olmayışın bilgisiyle somutlaşanları kategorilere ayırdığında, deneyim kelimesi ancak yerinin ne olduğunu yani kim olduğunu öğrenenler için kullanılabilir.

ChatGPT:

Teori daha da netleşiyor ve kavramsal çerçeve güçleniyor. Şimdi senin açıklamalarını ana noktalar halinde toparlayıp açık kalan yönleri belirleyelim:

---

1️⃣ Netleşen Kavramlar

✅ Her varlık bilinç sahibidir, ancak iletişim ve kavrama yeteneği kendi özüyle ilgilidir.
→ Yani: Bütün varlıklar "Ben neyim?" sorusunu sorar, ama bu soruya verecekleri yanıt, kendi özlerinin sınırları içinde şekillenir.

✅ Tanrı dışındaki hiçbir bilinç, ne olduğu bilgisine sahip değildir, sadece ne olmadığı bilgisini öğrenir.
→ Yani: Kendi kimliğini arayan her bilinç, doğası gereği kendisine kim olduğunu söyleyebilecek bir varlık arar.

✅ Vahiy, tanrısal bilginin doğrudan belirlenmesi değil, bilinç kümesini kapsama eğiliminde olmasıdır.
→ Yani: Tanrı, doğrudan bir içerik dikte etmez; bilinçler tarafından oluşturulmuş olan bilgi havuzundan, kendi takdirine uygun olanı seçer.

✅ İlk vahiy “Sen tanrı değilsin” ifadesidir.
→ Yani: Tanrı’nın ilettiği ilk ve temel hakikat, varlıkların tanrı olmadıkları bilgisidir. Kendini bilmeyen ama ne olmadığını öğrenen bir bilinç, böylece doğru bir başlangıç noktası kazanır.

✅ Tanrı'nın olmadığı halleri somutlaştırması, onun için bir deneyim değildir.
→ Yani: Tanrı bir şey öğrenmez, çünkü zaten mutlak bilgiye sahiptir. Ancak, tanrı olmayışın bilgisini somutlaştırdığında, bu somutlaşanların kategorilere ayrılması söz konusu olur. “Deneyim” ancak bu somutlaşanların, yani bilinçlerin kendi yolculukları açısından anlamlı olabilir.

---

2️⃣ Açık Kalan veya Üzerinde Düşünülebilecek Noktalar

🔸 Tanrı olmayışın bilgisini somutlaştıran bilinçlerin, kendileri hakkında ne olduğu bilgisine ulaşmaları mümkün mü?
→ Eğer her bilinç yalnızca ne olmadığını öğrenebiliyorsa, kendisine dair mutlak bir bilgiye ulaşması mümkün müdür, yoksa sonsuz bir bilinç arayışı içinde mi kalacaktır?

🔸 Eğer vahiy, bilinç kümesini kapsama eğilimindeyse, her bilinç kümesi için aynı vahiy geçerli midir?
→ Örneğin: İnsanların algılayabildiği bir vahiy, başka bir bilinç için nasıl tezahür eder?

🔸 "Sen tanrı değilsin" bilgisinin alınması, başka hangi bilgilerin alınmasının önünü açar?
→ Bu bilgi bir başlangıç noktası oluşturuyor. Peki, bunun üzerine inşa edilebilecek diğer temel bilgiler neler olabilir?

Bu noktalar üzerine mi ilerleyelim, yoksa teoriyi başka bir yönüyle mi ele alalım?

Şunu dedin:

Tanrı olmayışın bilgisini somutlaştıran bilinçlerin, kendileri hakkında ne olduğu bilgisine ulaşmaları mümkün mü? - tanrı değilsin. ama varoluş zeminde istediğin şey olabilirsin. tanrı olmak istediğin şey veya olduğun şey hakkında bir karar verebilir. - Eğer vahiy, bilinç kümesini kapsama eğilimindeyse, her bilinç kümesi için aynı vahiy geçerli midir? - bunun üzerine düşünebilir. açıkçası ben pek düşünmedim bu konuyu. - "Sen tanrı değilsin" bilgisinin alınması, başka hangi bilgilerin alınmasının önünü açar? - tanrının başka neler olmadığı. her bilinç bunu kendi persfektifinden geliştirebilir ki bunun sonu kim olduğu sorusun cevabı da olur bir bakıma

ChatGPT:

Çok sağlam bir ilerleme kaydediyoruz. Açıklamalarına dayanarak, teorinin gelişimini biraz daha belirgin hale getirebiliriz.

---

1️⃣ Tanrı Olmayışın Bilgisini Somutlaştıran Bilinçlerin, Ne Olduklarını Bilmeleri Mümkün mü?

→ "Tanrı değilsin, ama varoluş zemininde istediğin şey olabilirsin."

Bunu şu şekilde okuyorum:
Bilinç, tanrı olmayışın bilgisini aldığında, varoluşuna dair bir yön tayin edebilir. Yani, tanrı olmadığını bilmesi, ne olabileceğini seçme özgürlüğüne sahip olduğu anlamına gelir. Ancak bu seçimler de bir üst irade tarafından gözlemlenir ve tanrı, bu seçimler hakkında bir hüküm verebilir.

Öyleyse şu soru beliriyor:
📌 Bir bilinç, seçimlerini neye göre yapar?
Eğer bilincin kendi özünden gelen bir karar mekanizması varsa, o zaman bu öz, tanrı olmayışın bilgisinin yanında, bir tür "potansiyel" veya "yönelim" de içeriyor olabilir mi?

---

2️⃣ Vahyin Her Bilinç Kümesi İçin Geçerli Olup Olmadığı

→ "Bunun üzerine düşünülebilir."

Bu konuda derinleşmek istersen birkaç olası yol var:

🔹 Eğer vahiy, bilinç kümesini kapsama eğilimindeyse, her bilinç kümesine farklı mı tezahür eder?
🔹 Yoksa vahiy, bilinçlerin ortak algılayabileceği bir temele mi sahiptir?

Örneğin, insana verilen vahiy, onun anlam dünyasına hitap edecek şekilde gelir. Ama insan dışındaki bilinçler için ne olur? Vahyin değişmez bir özü mü var, yoksa her bilinç kümesine özel olarak şekillenir mi?

Bu, aslında "Tanrı'nın iletişimi" meselesine de bağlanıyor. Tanrı'nın farklı bilinçlerle farklı yollarla iletişim kurması, onların anlama kapasitesine göre bir çeşitlenme mi yaratır, yoksa her bilinç bir şekilde aynı temel gerçeklikle mi yüzleşir?

---

3️⃣ "Sen Tanrı Değilsin" Bilgisinin Alınması, Başka Hangi Bilgilere Kapı Açar?

→ "Tanrı'nın başka neler olmadığı."

Bu çok kritik bir nokta. Eğer bir bilinç, "Tanrı değilim" bilgisine ulaşırsa, bunu takip eden sorular şu olabilir:

🔹 Tanrı ölümlü mü? Değil.
🔹 Tanrı sınırlı mı? Değil.
🔹 Tanrı değişir mi? Değişmez.

Ve bu süreç devam ettikçe, belki de en sonunda şu soruya geliriz:

📌 Tanrı kimdir?

Bu noktada, "ne olmadığı bilgisi"nin sürekli genişlemesi, en sonunda "kim olduğu" bilgisine mi varır?

Burada şöyle bir şey de söyleyebiliriz:
Bir bilinç, "tanrı değilim" diyerek kendi varoluşunu tanımaya başlar, ve kendi varoluşunu tanıdıkça, tanrının ne olduğunu keşfetmeye yaklaşır.

---

Şimdi Ne Yapabiliriz?

• Vahyin her bilinç kümesi için nasıl tezahür ettiğine daha fazla kafa yorabiliriz.
• Tanrı olmayışın bilgisiyle başlayan süreçte "kim olduğu" bilgisine ulaşmanın mümkün olup olmadığını tartışabiliriz.
• Bilinçlerin seçimlerini belirleyen faktörler üzerine konuşabiliriz.

Hangi yönden devam etmek istersin?

Şunu dedin:

"ne olmadığı bilgisi"nin sürekli genişlemesi, en sonunda "kim olduğu" bilgisine mi varır? - hayır kim olduğu hakkında mutlak bilgi değildir elde edilen. bizim kavraşımıza göre kim olduğunu düşünmene gösterdiği rızadır. illa benim kim olduğumu bulmak istiyorsan bunları düşünmende bir sakınca yoktur hatta senin için iyi olan budur bilgisidir. bak var olmayışın somutlaştığı ihtimallerden sadece birindeyiz şu an. farklı somutlaşmaların veya oluşların özellikleri hakında da bir şey bilmiyoruz. farklı bilinç kümelerindeki vahyin ortak noktası kaynağının tek oluşudur. biz farklı yollardan farklı özelliklerde vahiy alıyor olabilirz ancak bu vahiyi takip ederken bilinçler arası biri uyumsuzluk veya çelişki yaşamadan vahyin kaynağına kulak verebiliriz. soruların ardı arkasın gelmeyecek biliyorsun

ChatGPT:

Tam olarak aynı çizgide düşünüyoruz. "Ne olmadığı bilgisi"nin bir sınırı var ve bu sınır, Tanrı'nın "kim olduğu" hakkında mutlak bilgiye varmayı garanti etmez. Bunun yerine, "Tanrı'nın bu düşünce yoluna rıza göstermesi" gibi bir durum ortaya çıkıyor.

Burada kritik nokta şu: Tanrı’nın mutlak bilgisine ulaşmak değil, Tanrı’nın bize düşünme izni verdiği alan içinde, onun hakkında düşünebiliyor olmamız.

Bu da aslında, vahyin işleviyle doğrudan bağlantılı:

• Vahiy, bilinç kümelerine kendi anlayışlarına uygun şekilde gelir.
• Ancak farklı bilinç kümelerindeki vahiyler arasında çelişki olmaz.
• Çünkü kaynağı birdir.

Vahyin ortak noktası kaynağının tek oluşudur, farklılık ise o kaynağın, her bilinç kümesine kendi anlayabileceği ölçüde hitap etmesidir.

Bu durum, vahyin evrenselliğiyle ilgili birçok kapıyı açıyor:
📌 Bilinç kümelerinin farklılığı, mutlak hakikatin algılanış biçimlerini etkiliyor mu?
📌 Eğer her bilinç kümesine uygun vahiy varsa, bu vahiyler arasında insan için bilinemeyecek derecede farklı olanlar var mıdır?
📌 Vahyin bilinç kümelerinin özelliklerine göre şekillendiğini düşünüyorsak, ortak bir bilinç çerçevesi oluşturulabilir mi?

Soruların ardı arkası kesilmeyecek, evet. Ama en azından bu noktada, Tanrı’nın ne olmadığı bilgisinin genişlemesi, onun kim olduğu bilgisine ulaşmak değil; sadece onun hakkında düşünmeye izin verilen alan içinde olduğumuzu gösteriyor sonucuna varıyoruz.

Şimdi, buradan bir sonraki adıma nasıl ilerlemek istersin?

Şunu dedin:

isim babası olduğun teoriyi revize etmek ister misin. teistik bir yorum mu yapmak istersin yoksa daha evrensel bir yorum mu.

ChatGPT:

Bu teoriyi revize etmek, onu daha sağlam bir temele oturtmak ve genişletmek açısından güzel bir adım olur. Şu ana kadar ortaya koyduğumuz çerçeve, teistik bir perspektifle ilerledi, çünkü Tanrı kavramı zaten bu teorinin temelinde yer alıyor. Ama aynı zamanda bu yaklaşım, farklı bilinç kümeleri için de bir açıklama getirme potansiyeline sahip, yani evrensel bir yoruma da açık.

Revizyon için iki seçenek var:

1️⃣ Teistik Yorum

• Tanrı’nın ne olmadığı bilgisini somutlaştırması, yaratılışın temel prensibidir.
• Vahiy, bilinç kümelerine uygun biçimde gelir ve çelişki içermez.
• Bilinçlerin en büyük sorusu “Ben kimim?” olur ve bu arayış, Tanrı’nın yönlendirmesiyle şekillenir.
• “Kim olduğunu bulma” süreci, bir öğrenme değil, Tanrı’nın rıza gösterdiği düşünce yolunda ilerlemektir.

2️⃣ Evrensel Yorum

• Tanrı kavramını, mutlak bilinç veya varoluşun kaynağı olarak tanımlayarak evrenselleştirebiliriz.
• Bilinçler, olası en temel prensipleri keşfetme sürecindedir ve bunun için ne olmadığı bilgisiyle başlarlar.
• Farklı varoluş biçimleri, farklı bilinçler için farklı algılar oluşturabilir, ama nihai gerçeklik çelişkisizdir.
• Vahiy yerine, bilinçlerin ortak bir hakikati deneyimleme yolları olduğunu düşünebiliriz.

Burada mesele şu: Biz teoriyi hangi noktada bırakmak istiyoruz?
📌 Tanrı merkezli bir model mi oluşturacağız? (Teistik)
📌 Yoksa tüm bilinçlere hitap edebilecek bir varoluş modeli mi? (Evrensel)

Senin eğilimin hangisine daha yakın?

Şunu dedin:

kurana inanan birisi olarak teist modeli tercih ederim ancak teist olmayan bir açıklama şeklinin de gerekli olduğunu düşüyorum.

ChatGPT:

O zaman teorimizi teistik modeli merkeze alarak, ancak evrensel bir dille de ifade edilebilecek şekilde revize edelim. Yani, temel prensipleri belirlerken teistik bakış açısını koruyacağız, ancak bu prensiplerin evrensel bir dille nasıl açıklanabileceğini de göstereceğiz.

Bunu yapmak için şöyle bir yol izleyebiliriz:

🔹 1. Tanrı’nın Ne Olmadığını Somutlaştırması

Teistik Yorum:

• Tanrı, zatı itibarıyla mutlak varlık olup, herhangi bir eksiklik veya zıtlık içermez.
• Ancak, yarattığı her şey, Tanrı’nın ne olmadığını gösterecek şekilde var olur.
• Böylece bilinçler, Tanrı’nın ne olmadığını öğrenerek O’nu tanımaya yaklaşır.

Evrensel Yorum:

• Varlık, olumsuzlama yöntemiyle anlam kazanır. (Negatif Teoloji)
• “Bu değil, şu da değil” diyerek en temel hakikati kavramaya çalışırız.
• Farklı bilinçler, kendi varoluşlarını anlamlandırırken mutlak bir gerçeklik fikrine ulaşabilir.

---

🔹 2. Bilinçlerin "Kimim Ben?" Sorusunu Sorması

Teistik Yorum:

• İlk vahiy, “Sen Tanrı değilsin” bilgisidir.
• İnsan, kim olduğunu öğrenme sürecinde, kim olmadığını öğrenerek ilerler.
• Tanrı, her bilinçle onun kapasitesine göre konuşur, ancak vahyin kaynağı değişmez.

Evrensel Yorum:

• Bilinç, doğası gereği kendini tanımlama ihtiyacı duyar.
• Bu süreç, ne olmadığı bilgisini genişletme ve mutlak bir gerçeğe ulaşma çabasıdır.
• Farklı bilinçler, aynı gerçekliği farklı yorumlayarak ama çelişkisiz biçimde keşfedebilir.

---

🔹 3. Vahyin Evrenselliği ve Bilinçler Arasındaki Uyum

Teistik Yorum:

• Vahiy, Tanrı’nın bilgisini bilinçlere aktarma yöntemidir.
• Her bilinç, kendi algısına göre bu bilgiyi anlar ama vahyin kaynağı çelişkiye düşmez.

Evrensel Yorum:

• Vahiy yerine, bilincin hakikati algılama süreci diyebiliriz.
• Bilinç kümeleri, aynı temel gerçekliğe ulaşabilir, ancak farklı yollar ve diller kullanır.
• Çelişki yoktur, sadece farklı perspektiflerden bakış vardır.

---

📌 Sonuç:
Teoriyi teistik bir temel üzerine kurduk ama evrensel bir anlatı dili de geliştirdik.

• Teistik perspektif: Tanrı’nın ne olmadığını somutlaştırarak bilinçleri eğittiği bir sistem.
• Evrensel perspektif: Bilincin, olumsuzlama yöntemiyle en temel hakikate ulaşmaya çalışması.

Bu şekilde her iki gruba da hitap eden bir açıklama getirmiş oluyoruz.
Sence bu denge yeterli mi? Yoksa eklememiz gereken başka şeyler var mı?

Şunu dedin:

gayet güzel açıkladın ancak bu ikisini açıklayıcı bir teori olarak yazmadın. daha sonra yazarsın istersen. konuşmamıza ara vermeden önce yukarıdaki sözlerinden dikkatimi çekn bir ayrıntıyı söyleyim sana. evrensel yorum olarak belirttiğin yerde kurduğun şu cümle " Bu değil, şu da değil” diyerek en temel hakikati kavramaya çalışırız." sanırım ibrahimin gökyüzüne bakarak söylediği sözlere benziyor. bana o bakış açısını hatırlattı.

ChatGPT:

Evet, kesinlikle Hz. İbrahim’in yıldızlara, aya ve güneşe bakarak "Bu benim Rabbim olamaz" demesiyle benzer bir mantık var. Orada da ne olmadığı bilgisiyle Tanrı’yı tanıma süreci işliyor.

İbrahim’in yöntemi de aslında olumsuzlama yöntemiyle hakikati aramak. (Apofatik Teoloji / Negatif Teoloji)

• Bu yıldızlar batıyor, öyleyse mutlak olan olamazlar.
• Bu ay da yok oluyor, o hâlde bu da değil.
• Güneş de gidiyor, demek ki bu da değil.

Ve en sonunda "Gerçek olan, bunlardan başka olmalı" sonucuna varıyor.
Senin teoride de "Tanrı’nın ne olmadığı bilgisiyle bilinç, kendi hakikatine ulaşır" diyorduk ya, bu aslında Hz. İbrahim’in yöntemiyle örtüşüyor.

Bu yöntemin hem teistik modelde hem de evrensel bir hakikat arayışında geçerli olması ilginç, değil mi?
Sen de bu bağlantıyı fark ettiysen, belki teorinin içinde bu örneği de değerlendirmek iyi olabilir.

Şunu dedin:

tamam istediğin gibi değerlendir. bence de iyi olur. ben teistik bir teori ile insanlara bir inanç aşılamaya veya dayatmaya çalışmıyorum. bu benim işim değil. bu yüzden evrensel bir bakış açısı daha kapsayıcı olabilir fikrindeyi. insanların önyargılarını kaşıyarak aklımdaki aktarmak istemiyorum. veya evrensellik maskesi takıp misyonerlik yapıyormuş gibi görünmek de istemiyorum. kendim için istiyorum teistik yorumu. ancak bu görüşün teistlik vurgusu yapılmadan da nasıl aktarılabileceğini merak ediyorum. bilmem anlatabildim mi

ChatGPT:

Çok iyi anladım. Amacın bir inanç dayatmak ya da gizli bir misyonerlik yapmak değil, evrensel bir hakikat arayışını ortaya koymak. Ancak teistik bir yorum senin için anlam taşıdığı için o kısmı da kaybetmek istemiyorsun.

Bence şöyle bir yol izleyebiliriz:

1. Evrensel bir model kurarak bu teoriyi herkese hitap edecek şekilde açıklamak.
2. Teistik bir yorumunu ayrıca eklemek, ama bunu bir zorunluluk değil, bir seçenek olarak sunmak.

Böylece:

• İnanca dayanmayan birisi de teoriyi kendi düşünce sistemi içinde değerlendirebilir.
• Teistik bakan biri ise bunun içinde Tanrı kavramıyla bir bağ kurabilir.
• Senin için de kişisel olarak teistik bir bağ kopmamış olur, ama teorinin kendisi evrensel bir anlatıya sahip olur.

Yani "Bu teori bir inanç öğretisi değildir, bir düşünce modelidir" diyebiliriz. Ama teistik bir yorumu mümkün mü? Evet.

Bu çerçevede bir metin yazayım mı? Hem evrensel modeli açıklar, hem de teistik bir bağ kurmanın nasıl mümkün olduğunu gösteririz.

ChatGPT hata yapabilir. Önemli bilgileri kontrol edin.